• Menu
  • Menu

Doel op shortlist ‘7 most endangered programme 2022’ van Europa Nostra

Home » Doel op shortlist ‘7 most endangered programme 2022’ van Europa Nostra

14 december 2021

Het dorp Doel met omliggend cultuurlandschap staat op de shortlist van ‘the 7 most endangered programme 2022’ van Europa Nostra, samen met 11 andere bedreigde erfgoedsites van Zweden tot Oekraïne. De selectie van Doel (op honderden inzendingen) is om meerdere redenen van uitzonderlijke betekenis.

Uit het juryverslag van Europa Nostra

Het adviespanel van het 7 Most Endangered Programme merkt op: “Een Europa zonder polders is ondenkbaar; daarom staat Doel op de shortlist voor het 7 Most Endangered Programme 2022. Het is een microkosmos van de relatie van de mensheid met de zee.” Het adviespanel van het 7 Most Endangered Programme erkent dat: “in het geval van Doel het lokale erfgoed in de breedste zin van het woord moet worden beschermd tegen de behoeften van grootschalige industriële ontwikkelingen in het gebied. Hiervoor moeten in de nabije toekomst duurzaamheids- en milieukeuzes worden gemaakt”. Lees het volledige verslag in bijlage. Daar vindt u ook meer info over de andere genomineerde sites, de verdere procedure, foto- en videomateriaal.

Het ‘7 most endangered programme’ van Europa Nostra

Het 7 Most Endangered-programma werd in januari 2013 gelanceerd door Europa Nostra met het European Investment Bank Institute als oprichtende partner en de Development Bank van de Raad van Europa als geassocieerde partner. The 7 Most Endangered wordt ondersteund door het Creative Europe-programma van de Europese Unie, als onderdeel van Europa Nostra’s netwerkproject ‘Sharing Heritage – Sharing Values’. Het 7 Most Endangered-programma identificeert bedreigde monumenten en locaties in Europa en mobiliseert publieke en private partners op lokaal, nationaal en Europees niveau om een levensvatbare toekomst voor die locaties te vinden. De 12 meest bedreigde sites zijn door een internationaal adviespanel op de shortlist geplaatst. Dit panel bestaat uit experts in geschiedenis, archeologie, architectuur, conservering, projectanalyse en financiën.

Voorgedragen door de Nederlandse erfgoedvereniging Heemschut

In oktober had Heemschut – de grootste erfgoedvereniging van Nederland – Doel voorgedragen als meest bedreigd erfgoed van Europa. Dat een Nederlands lid van Europa Nostra een plek nomineerde in Vlaanderen is hoogst opmerkelijk en ongezien. Heemschut wilde haar solidariteit tonen, te meer daar Doel niet alleen voor Vlaanderen grote erfgoedwaarde heeft, maar ook voor Nederland. De aanleg van de polder en het dorp Doel is gerealiseerd met Nederlandse knowhow. Eeuwenlang was het dorp deels protestants, deels katholiek, door de inbreng uit Nederland. De Bond Heemschut bestaat sinds 1911 en zet zich al meer dan 100 jaar onafgebroken in voor het behoud van cultureel erfgoed. De erfgoedvereniging zet zich met zijn ruim 5000 leden in voor de bescherming van waardevolle objecten en gebieden. Dat werk gebeurt met de inzet van vrijwilligers.

t Eylandt den Doel

t Eylandt den Doel is een eeuwenoud erfgoedlandschap in de polder aan de oever van de Schelde, ten noorden van de Antwerpse haven. De uitdijende haven bedreigt vanaf de jaren zeventig het dorp en het omliggende polderlandschap.

Het zeventiende-eeuwse landschapspatroon van dorp en polder is een van de eerste manifestaties van het rasterpatroon, een ontwerp uit de Lage Landen dat zelfs New York bereikte. De Beemster in Noord-Holland is onder meer hiervoor uitgeroepen tot werelderfgoed. Nergens is de ontwikkeling van het landschap van de Lage Landen beter te zien dan in Doel. Het bijna ongerept ongerept van het Verdronken Land van Saeftinghe ligt naast een polderlandschap met middeleeuwse, zeventiende-eeuwse, achttiende-eeuwse en moderne elementen, dat op zijn beurt grenst aan een hightech, eenentwintigste-eeuws havenlandschap. In het dorp staat één van de enige stenen molens op een zeedijk in de Lage Landen. De dijkensequentie van Doel is uniek: nergens ter wereld liggen dijken uit zoveel eeuwen zo dicht bij elkaar, van de zestiende-eeuwse Zoetenberm tot de eenentwintigste-eeuwse Sigmadijk. Historische boerderijen, schuren en landarbeidershuisjes en een zeventiende-eeuws huis van plaisance tonen de ontwikkeling van het polderkapitalisme in de zeventiende eeuw.

De Vlaamse overheid deed er systematisch alles aan om de gronden en de gebouwen van dorp en polder te verwerven ten voordele van de uitbreidingsplannen van de Antwerpse haven. Een strategie van actieve ontvolking volgde. De leegstand maakte de gebouwen – waarvan een honderdtal met erfgoedwaarde – vatbaar voor verval, plundering en uiteindelijk sloop. De bewoners die niet wilden wijken organiseerden zich om deze afbraakpolitiek te bekampen. Het werd een uitputtingsslag die meer dan 20 jaar heeft geduurd.

Juridisch gered, maar ernstig bedreigd

Het dorp is na een jarenlange juridische strijd opnieuw officieel woongebied ‘met historische, culturele en esthetische waarde’, maar de Vlaamse overheid, die eigenaar is van de meeste van de historische panden laat nog steeds geen bewoning toe. Daardoor vervallen de gebouwen steeds verder. Ondertussen wil men in de polder ook zogenaamde natuurcompensaties realiseren waardoor grote delen van het bijzondere zeventiende-eeuwse polderlandschap dreigen te verdwijnen door afgravingen en herinrichting van het landschap.

Doel is nog altijd een unieke plek, gelegen op de grens van Nederland en Vlaanderen, van haven en polder. Een plek met een rijke geschiedenis, met tal van potenties voor de lokale gemeenschap, de haven en de vele belangstellenden uit binnen- en buitenland die er dagelijks op bezoek komen. Om die unieke plek niet verloren te laten gaan moet er NU gehandeld worden.

7 most endangered programme 2022

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Europa Nostra, Sara Zanini, sz@europanostra.org, M. +32486589519

Europa Nostra, Joana Pinheiro, jp@europanostra.org, M. +31634365985

Heemschut, Karel Loeff, loeff@heemschut.nl, M. +316 21812323

Erfgoedgemeenschap Doel & Polder, Johan De Vriendt, info@egdp.be, M. +32479990671

Meer info:

www.7mostendangered.eu

Foto’s, e-banners & Video’s

www.europanostra.org